Nemesis tarafından lanetlenerek ava çıktığı bir gün susuzluğunu gidermek için yaklaştığı su birikintisinde kendi yansımasını görerek kendisine âşık olan ve kendi yansımasından gözlerini alamadığından açlık ve susuzluktan ölen Narcissus’un mitolojik öyküsünden esinlenerek tanımlanan narsisizm, literatürde ilk defa 1898 yılında Havelock Ellis tarafından benliğin cinsel nesne olarak görüldüğü otoerotizm kavramını ifade etmek için kullanılmış ve kişinin kendisine duyduğu aşk ve hayranlığı, kendini büyük görme gibi tutumları ifade etmektedir. (Akgün ve Uysal, 2019)
Sağlıklı bir kişilik için narsisizm, belli bir düzeyde gereklidir. Narsisizmin eksikliği bireyin kendini değersiz, yetersiz, sevilmeye değer olmayan biri gibi hissetmesine neden olurken fazlalığı ise bireyin kendinden başkasını düşünmeyen büyüklenmeci bir kişiliğe dönüşmesine neden olabilmektedir.
Bir tanı olarak narsisizm ilk defa 1980 yılında Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nın (DSM) III. baskısına dâhil edilmiştir. Eksen II bozuklukları arasında yer alan Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB), DSM-5’te eksen yapısının değişmesiyle birlikte boyutsal bir açıdan ele alınmıştır. DSM-5’e göre (2013) NKB; özel, biricik ve eşsiz olduğu duygusu, sınırsız başarı, güç ve güzellik vb. beklentilere ait grandiyöz fanteziler, haklılık iddiası, empatiden yoksun olma ve kendi çıkarları için başkalarını kullanma ile karakterizedir.
Narsistik istismar, istismarcının yalnızca kendisini önemsediği ve partnerinin davranışını ve duygusal durumunu manipüle etmek için sözler ve eylemler kullanabileceği bir tür duygusal istismardır.Narsistik istismarın etkileri, kişinin bu tür ilişkilere ne kadar dayanabileceğine bağlı olarak değişebilir. Etkiler hafif ile şiddetli arasında değişir; bu tür istismara maruz kalmış kişilerin bazıları iyileşirken diğerleri ömür boyu sürecek hasarla yaşamlarına devam etmek zorunda kalabilir. Narsistik istismarın hayatımızı ne şekilde etkileyebileceğine bakalım:
Anksiyete
Birçok narsistik istismar mağduru anksiyete ile yaşar. Narsistik istismar yaşadıktan sonra, yeni insanlarla ilişkilerde aşırı korku veya endişe yaşayabilmektedirler. İstismar edici ilişkilerden ayrılanlar, ayrılık kaygısı yaşayabilir. Yani istismarcılarıyla birlikte olmadıkları zamanlarda panik ve ne yapacakları konusunda şaşkınlık duygularını fazlaca deneyimlemek zorunda kalabilirler.
Depresyon
Narsistik istismar yaşamış birçok insan depresyon yaşayabilir. İlişkileri sonlandıktan sonra bu bireyler, istismarcıları tarafından aylarca veya yıllarca ne kadar işe yaramaz ve aptal oldukları söylendikten- ima edildikten sonra genellikle değersizlik duygularıyla mücadele ederler. Yıllarca manipüle edildikten ve psikolojik tacize uğradıktan sonra, kendilerini izole edebilir ve bu da depresyon duygularını daha da kötüleştirebilmektedir.
Travma Sonrası Stres
Narsistik bir istismar mağduru, muhtemelen travma sonrası stres belirtileri yaşayabilirler. Beyinleri devamlı olarak yüksek alarmda olmakta ve tehlikeye dikkat etmektedir. Bunun nedeni, travmatik olayların içlerinde bir savaş yada kaç tepkisini tetiklemesidir. Sonuç olarak, bu anılarla ilişkili herhangi bir şey bir kaygı atağını tetikleyebilir.
Bu tür bir istismar yaşadıktan sonra bireyler, 7/24 tetikte olma ihtiyacı hissedebilirler. narsistlerin kurbanları, istismarcıları tarafından onlar hayatlarından gittikten sonra ne yapacağını asla bilemeyeceklerini, yetersiz ve muhtaç olduklarını sık sık dinlemek ve hissettirilmek durumunda kalmışlardır. Bu aşırı uyarılmışlık hali nedeniyle rahatlamakta zorlanabilmekte ve her yeni ilişki adımında da bu tip kişilerden kaçınmaya çalışarak sürekli tetikte kalma halini sürdürebilirler. Mağdurların durumları istismarcıyı hatırlatan durumlardan veya kişilerden sürekli kaçınma olarak görülebilir.
Benlik Duygusu ve Öz Değer Kaybı
Kendilerini tamamen kaybetmiş gibi hissedebilirler. Narsistik istismar bir tür beyin yıkamadır ve bu nedenle öz-değer duygularını yok edebilir. Artık tüm bunlar başlamadan önce oldukları kişi gibi hissedemeyebilirler.
Pek çok durumda, mağdurlar kişiler aynada kendilerini tanımakta zorlanırlar çünkü artık onlara bakan gerçek yansımalarını görmezler. Ayrıca diğer insanlarla (özellikle onlara en yakın olanlarla) güven sorunları olabilir ve kendilerini sürekli olarak kendilerinden şüphe duyarken veya şüpheye düşerken bulabilirler. Yeterince iyi olmadıklarını veya en başta bu istismara neden olan kişinin kendileri oldukları hakkında bir şüphe geliştirebilirler. Bu da utanç ve mahcubiyete yol açar.
Kendini Affetmekte Acizlik
Bu istismardan sonra birçok kurban, kendini değersiz hissetmekle veya narsistin kendilerine davranış şeklini hak ettiklerine inanmakla mücadele eder. Sizi koşulsuz sevmesi gereken biri gücünü size karşı bu kadar acımasız şekillerde kullandıysa, sizde bir sorun olmalı gibi gelebilir. Düşük benlik saygısı ile mücadele edebilir ve her şeyi farklı yapsalardı narsist istismarcının onlara daha iyi davranacağına dair bir yanılsama geliştirebilirler.
Sömürü ve Nesneleştirme
Sizin duygularınızı veya ihtiyaçlarınızı umursamadan, kişisel amaçları için sizden faydalanır veya sizi sömürür.
Mahremiyet Tanımazlık:
Kişisel meselelerinizi, telefonunuzu ve mektuplarınızı inceleyerek kişisel sınırlarınızı yok sayar; fiziksel mahremiyetinizi görmezden gelir, sizi takip eder veya takip ettirir; mahremiyet talebinizi umursamaz.
İzolasyon
Kontrol, manipülasyon, sözlü taciz, kişiliğinize saldırı veya diğer şekillerde istismara yol açarak sizi arkadaşlarınızdan, ailenizden veya sosyal çevrenizden ve başkalarının desteğinden mahrum eder.
Yardım Almak
Narsist bir kişiyle ilişki halindeyseniz, neler olup bittiğini anlamak, benlik saygısı ve öz-güveninizi yeniden inşa etmek, etkili bir iletişim kurmak ve sınırları belirlemek için dışarıdan destek almanız gerekir. Kendinizi tehlike altında hissediyorsanız, karşınızdaki kişinin sahte vaatlerine inanmayın. Hemen profesyonel yardım alın.narsistik bir ilişki veya başanma ile sonuçlanan evlilikten sonra devam eden yukarıda bahsettiğim duygu durumlarda kişiliğimiz ve hayata bakışımız etkilediğinden dolayı yine profesyonel bir yardım almakta fayda vardır.Psk.Danışman ve Aile Danışmanı olarak Ankara Çankaya da yüzyüze veya online terapi şeklinde danışanlarıma yardımcı oluyorum.
Psk.Danışman & Aile Danışmanı
Murat ABAOĞLU
Instagram: muratabaoglu
E-posta adresi: muratabaoglu@gmail.com
